بسم الله الرّحمن الرّحیم
« اثرمختلف ومتعد د گناهان برقلب ودل انسان »
·
بیماری قلب ودل ( بیماری معنوی )
·
رُعب - وحشت وترس دَرقلب.
·
زَنگارقلب .
·
سیاهی قلب.
·
فاسد شدن قلب.
·
قساوت قلب .
·
کَروکورشدن قلب .
·
مرد ن قلب ( مرگ معنوی ) .
·
مهرغفلت برقلب.
·
نفاق درقلب ودِ ل .
گناهانی که باعث بیماری ( بیماری معنوی ) قلب ودل انسان می شود :
·
بیماری قلب ودل ( بیماری معنوی )
آلودگی – ناپاکی .
علیّ ( علیه السلام ) :
أَلغَشُوشُ لِسانُهُ حُلوٌوَقَلبُهُ مُرٌّ .
امام علی ( ع ) :
آلوده وناپاک زبانش شیرین وقلبش تلخ است .
( غرر، ج 1 ص – 60 – ح 1611 )
مجادله - ستیزه جوئی .
مخاصمه – دشمنی .
الف - عَن عَلِیِّ بنِ
عُقبَةَ عَن أَبِیهِ قٰالَ : سَمِعتُ أَبٰاعَبدِاللهِ (علیه السلام ) یَقُولُ :
وَلا تَخاصَمُوا بِدِینِکُم ، فَاِنَّ المُخاصِمَةَ مُمرِضَةٌ
لِلقَلبِ .
علی بن عقبة ازپدرش نقل می کند که گفت : از امام صادق ( ع ) شنیدم می
فرمود :
درمورد دین خود « با یکدیگرومخالفین » دشمنی وپیکارنکنید ، همانا
دشمنی با یکدیگرباعث بیماری قلب می شود .
( وسائل الشیعه ، ج 11 – ص 450 – ح 4 )
ب - قٰالَ أَمِیرُالمُؤمِنِینَ (علیه السلام ) :
إِیاکُم وَالمِرٰاءَ وَالخُصُومَةَ فَاِنَّهُما یُمرِضانِ القُلُوبَ عَلَی الإِخوٰانِ وَیَنبُتُ عَلَیهِمَا النِّفٰاقُ .
امیرالمؤمنین (ع ) فرمود :
ازمجادله وستیزبپرهیزید که دلهای دوستان وبرادران را « نسبت بیکدیگر»
بیمارکنند ونفاق رویانند .
( اصول کافی ، ج 3 – ص 409 – ح 1 )
نفاق - بیماری نفاق ، دوگانگی ودوروئی .
قران کریم :
فِی قُلُوبِهِم مَرَضٌ فَزٰادَ هُمُ اللهُ مَرَضًا وَلَهُم عَذٰابٌ أَلِیمٌ بِما کٰانُوا یَکذِبُونَ .
دردلهای آنها یکنوع بیماری ( نفاق ) است ، خداوند بربیماری آنها می
افزاید وعذاب درد نا کی به خاطر دروغهائی که می گویند درانتظار آنها است .
« بخاطروجود ( بیمای ) نفاق دردل ، بر( بیماری ) نفا قشان افزوده می شود »
( سوره بفره – 10 )
·
رُعب - وحشت وترس دردل .
گناهانی که باعث می شود خداوند رُعب ووحشت دردل انسان بافکند .
شرک ( به خدا وند شریک قراردادن ) .
سَنُلقِی فِی قُلُوبِ الَّذِی کَفَرُوا الرُّعبَ بِما أَشرَکُوا بِاللهِ مالَم یُنَزِّل بِهِ سُلطٰانًا .
بزودی دردلهای کافران بخاطراینکه بدون دلیل ، چیزی را برای خدا همتا
قراردادند ، رعب وترس می افکنیم .
( سوره آل عمران – 151 )
کفر – کافرشدن .
سَأُلقِی فِی قُلُوبِ الَّذِینَ کَفَرُوا الرُّعبَ .
بزودی دردلهای کافران ترس ووحشت می افکنم .
( سوره انفال – 12 )
·
زَنگارقلب .
گناهان زنگار دلها ست .
قرآن کریم :
کَلا بَل رٰانَ عَلی قُلُوبِهِم ماکٰانُوا یَکسِبُونَ .
چنین نیست که آنها خیال می کنند ، بلکه اعمالشان « گناهانشان » چون زنگاری بردلهایشان نشسته .
( سوره مطففین – 14 )
·
سیاهی قلب .
گناهان باعث سیاهی وتاریکی قلب می شود :
قٰالَ رَسُولُ اللهِ ( صلّی الله علیه وآله ) :
إنّ العبد إذا أذنب ذنبا نکتت فی قلبه نکتة سوداء ، فان
تاب ونزع واستغفرصقل قلبه ، وإن عاد زادت حتّی تعلوقلبه ، فذالک الرّین الّذی
ذکرالله فی القرآن « کلا بل ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون » .
رسول خدا ( ص ) فرمود :
هنگامی که بنده گناه کند نکتۀ سیاهی درقلب اوپیدا می شود ، اگرتوبه
کند وازگناه دست بردارد واستغفار نماید قلب اوصیقل می یابد ، واگربازهم به گناه
برگردد سیاهی افزون می شود ، تا تمام قلبش را فرا می گیرد ، این همان زنگاری است
که درآیه به آن اشاره شده است « چنین نیست
که آنها خیال می کنند ، بلکه اعمالشان « گناهانشان » چون زنگاری بردلهایشان نشسته ».
( سوره مطففین – 14 )
« آری بدترین اثرگناه وادامه آن ، تاریک ساختن قلب ، وازمیان بردن
نورعلم وحس تشخیص است ، گاهان ازاعضاء وجوارح سرازیرقلب می شود ، وقلب را به یک
باتلاق متعفن وگندیده مبدل می سازد ، اینجاست که انسان راه وچاه را تشخیص نمی دهد
، ومرتکب اشتباهان عجیبی می شود ، که همه را حیران می کند. بادست خود تیشه به ریشۀ
خویش می زند وسرمایه خوشبختی خویش را به باد فنا می دهد » تفسیر نمونه – ج 26 – ص
265 )
·
فاسد شدن قلب.
گناهان باعث فاسد شدن قلب :
قٰالَ رَسُولُ اللهِ ( صلّی الله علیه وآله ) :
کَثرَةُ الذُّنُوبِ مَسَدَةٌ لِلقَلبِ .
رسول خدا ( ص ) فرمود
:
گناهان زیاد قلب
انسان را فاسد می کند .
( تفسیر نمونه ج 26 –
ص 266 )
·
قساوت قلب .
گناهانی که بعث قساوت قلب انسان می شود :
تسلیم نشدن درمقابل آیات ، معجزات وأ مرالهی .
قرآن کریم :
ثَمَّ قَسَت قُلُوبُکُم مِن بَعدِ ذٰالِکَ فَهِیَ کَالحِجارَةِ أَوأَشَدَّ قَسوَةً .
سپس دلهای شما بعدازاین جریان ( مشاهدۀ آیات ومعجزات الهی ونافرمانی
خداوند ) سخت شد ، همچون سنگ ، یا سختر! .
( سوره بقرة – 74 )
« آیات 67 – 74 - جریان قوم صالح »
فرومایگی و ناکسی
عَلیٌّ (علیه السلام ) :
مِنَ الِّلئامِ تَکُونُ القَسوَةُ .
امام علی (ع) :
قساوت قلب از فرومایگی بوجود می آید .
(غرر، ج 2 – ص 625 – ح 7 )
گناهان .
قٰالَ عَلیٌّ (علیه السلام ) :
ماجَفت الدّ مُوعُ إلا لِقَسوةِ القلُوبِ ، وَما قَسَتِ
القلُوبُ إلا لِکثرة الذُّ ئُوبِ .
ا ما م علی (علیه السلام ) فرمود :
اشک چشمها خشک نشد مگربعلت قساوت وسنگدلی قلبها ، وقلبها قساوت پید ا
نکرد مگربسبب زیا د ی گناهان .
( وسائل الشیعه ، ج 11 – ص
337 – ح 5 )
همنشینی با فاجر وتبهکار .
قٰالَ أبُوعَبدِاللهِ ( علیه السلام ) : کٰانَ أمیرالمؤمنین ( عیه السلام ) إذٰا صَعِدَ المَنبَرَقٰالَ :
یَنبَغِی لِلمُسلِمِ أن یَتَجَنّبَ مُوٰاخاةَ ثَلاثَةٍ : ألماجِنِ الفٰاجِرِ، وَالأحمَقِ، وَالکَذّٰابِ ، فَأمّالماجِنُ الفٰاجِرُفَیُزَیِّنُ لَکَ فِعلَهُ وَیُحِبُّ أنّکَ مِثلُهُ وَلا
یُعِینُکَ علی أمرِدِ ینِکَ وَمُعادِ کَ وَمُقارَبَتُهُ جَفاءٌ وَقَسوَةٌ وَمَدخَلُهُ وَمَخرَجُهُ عارٌعَلَیکَ .
حضرت امام صادق (ع) فرمود : هرزمان أمیرالمؤمنین (ع ) بمنبر می رفت می
فرمود : سزاواراست برای مسلمان که از رفاقت با سه کس « گروه» دوری کند : پرروی
بیباکی که تباهکاراست ، وأحمق ، ودروغگو ، أمّا شخص پرروی تباهکار، پس کردارخویشتن
را برای تو بیاراید ودوست دارد که تونیز مانند اوباشی ، ونه درکاردین تورا یاری
کند ونه درکاراخرت ، ونزدیکی با اوجفا کاری و سنگدلی است ، وورود وخروج ( رفت
وآمد) اوبرای توننگ است .
( اصول کافی ، ج 4 – ص 453 – ح 1 )
·
کَروکورشدن قلب .
گناهانی که باعث کوروکَرشدن قلب انسان می شود :
حب دنیا ( دنیا دوستی – دنیا پرستی )
عَلِیّ ٌ(علیه السلام )
حُبُّ الدُّنیا یُفسِدُ العَقلَ وَیُصِمُّ القَلبَ عَن سِماعِ الحِکمَةِ وَیُوجِبُ أَلِیمَ العِقابَ .
امام علی ( ع ) :
دوستی دنیا عقل را ازبین می برد وقلب را ازشنیدن حکمت ودانش کرمی سازد
وموجب عذاب دردناک میگردد .
( غرر، ج 1 – ص 381 – ح 12 )
گناهان – معاصی .
قرآن کریم :
فَاِنّهٰا لا تَعمَی الأَبصارُوَلکن تَعمَی القُلُوبُ الَّتِی فِی الصُّدُورِ .
چشمهای ظاهرنا بینا نمی شود ، بلکه دلهائی که درسینه ها جای دارد « دراثرگناهان
» نا بینا می گردد .
( سوره حج – 46 )
هوای نفس - طبعیت ازهوای نفس .
عَلِیّ ٌ(علیه السلام )
إِنَّکَ إِن أَطَعتَ هَوٰاکَ أَصَمَّکَ وَأَعماکَ ، وَأَفسَدَ مَنقَلَبَکَ وَأَدرٰاکَ .
امام علی ( ع ) :
براستی که اگرتومطیع هوای نفست باشی تورا کروکورگرداند وبازگشت گامت
را تباه سازد وتورا ( بدرّۀ خواری وپستی ) پرتاب نماید وهلاک کند .
*« أَدرَئَکَ »
( غرر، ج 1 – ص 287 –
ح 21 )
·
مردن قلب ودل ( مرگ معنوی ) .
گناهانی که باعث مردن قلب ودل انسان می شود :
شهوت وهوای نفس .
عَلِیّ ٌ(علیه السلام )
« وَقالَ عَلَیهِ السَّلامُ فِی حَقِّ مَن ذَمَّهُ : قَد أَحرَقَتِ
الشَّهَوٰاتُ
عَقلَهُ وَأَماتَت
قَلبَهُ وَأَولَهَت عَلَیهِ نَفسَهُ »
امام علی ( ع ) :
« آن حضرت ( ع ) درباره کسیگه اورا نکوهش میکرد فرمود : شهوتها عقل
اورا سوزانده ودلش را کشته ونفسش اورا برخویشتن شیفته وعاشق ساخته است » .
( غرر، ج 2 – ص532– ح
94 )
همنشینی با أراذل – اوباش .
همنشینی با اغنیاء – مرفهین .
همسُخنی - گفت وشنود بازنان .
عَن أبِی عَبدِ اللهِ ( علیه السلام ) عَن آبٰائِهِ ( صلواة الله علیهم ) قٰالَ
: قٰالَ رَسُولُ اللهِ ( صلّی الله علیه وآله ) :
ثَلاثَةٌ مُجالِسَتُهُم تُمِیتُ القَلبَ ، ألجُلُوسُ مَعَ الأنذٰالِ ، وَالحَدِیثُ مَعَ النّساءِ ، وَالجُلُوسُ مَعَ الأغنِیٰاءِ .
امام صادق (ع ) ازپدران بزرگوارش ازرسول خدا ( صلواة الله علیهم )
روایت می کند که فرمود :
سه دسته اند که همنشینی با آنها دل را می میراند : همنشینی با
اراذل وفرومیگان ، وگفت و شنودبازنان ،
ونشستن با توانگران .
( اصول کافی ، ج 4 – ص 455 – ح 8 ) .
·
مهرغفلت بردل .
گناهانی که باعث می
شود مهرغفلت بردل انسان بخورد :
افراطگری - اسرا فگری
وَلا تُطِع مَن أَغفَلنا قَلبَهُ عَن ذِ کرِنا وَاَتبَعَ هَوٰاهُ وَکٰانَ أَمرُهُ فُرُطًا .
وازکسانی که قلبشانرا ازیاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن ، همانها که
پیروی هوای نفس کرده ، وکارهایشان افراطی است .
( سوره کهف – 28 )
تکبّر - خودیزرگ بینی .
جبّاری – سرکشی .
قرآن کریم :
الف - کَذٰالِکَ یَطبَعُ اللهُ عَلی کُلِّ قَلبِ مُتَکَبِّرٍ جَبّٰارٍ .
اینگونه خداوند برقلب هرمتکبرجبّاری مهر« شقاوت » می نهد .
( سوره غافر – 35 )
« لجاجت وعناد دربرابرحق پرده ای ظلمانی برفکرانسان می اندازد وحس
تشخیص راازاومی گیرد ، کاربجائی می رسد که قلب اوهمچون یک ظرف دربستۀ مهرشده می
گردد که نه محتوای فاسد آن بیرون می آید ونه محتوای صحیح وجانپروری وارد آن می
شود » تفسیرنمونه ج 20 ص 99 .
ب - کَذٰالِکَ نَطبَعُ عَلی قُلُوبِ المُعتَدِینَ .
این چنین ما هم بردلهای تاریک سرکشان مهربرنهیم .
( سوره یونس – 74 )
کفر - کافرشدن .
الف - کَذٰالِکَ یَطبَعُ اللهِ عَلی قُلُوبِ الکٰافِرِینَ .
همچنین خدا هم ( بشقاوت کفر) دلهای کافران را مهر خواهد کرد .
( سوره اعراف – 101 )
ب
- وَقَولِهِم قُلُوبُناغُلفٌ بَل طَبَعَ اللهُ عَلَیها بِکُفرِهِم .
و( ازروی استهزاء) می
گفتند بردلهای ما پرده افکنده شده ( وسخنان پیامبران را درک نمی کنیم ) آری خداوند
به علت کفرشان بردلهای آنها مهرزد .
( سوره نساء – 155 )
ج - اِِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا سَوٰاءٌعَلَیهِم ءَاَنذَرتَهم أَم لَم تُنذِرهُم
لایُؤمِنُونَ .
خَتَمَ اللهُ عَلی قُلُوبِهِم وَعَلی سَمعِهِم ، وَعَلی أَبصارِهِم غِشاوَةٌ وَلَهُم عَذٰابٌ عَظِیمٌ .
کسانی که کافرشدند برای آنها تفاوت نمی کند که آنان را ( ازعذاب
خداوند ) بترسانی یا نترسانی ، ایمان نخواهند آورد .
خدا بردلها وگوشها ی آنان مهرنهاده ، وبرچشمهای آنها پرده افکنده شده
، وعذاب بزرگی درانتظار آنها ا ست .
( سوره بقره –6– 7 )
هوای نفس - تبعیت ازهوای نفس .
وَلا تُطِع مَن أَغفَلنا قَلبَهُ عَن ذِ کرِنا وَاَتبَعَ هَوٰاهُ وَکٰانَ أَمرُهُ فُرُطًا .
وازکسانی که قلبشانرا ازیاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن ، همانها که
پیروی هوای نفس کرده ، وکارهایشان افراطی است .
( سوره کهف – 28 )
« روح آدمی را یاخدا پرمی کند ویا هوا ، که جمع میان این دو ممکن نیست
، هواپرستی سرچشمه غفلت ازخدا وخلق خدا ا ست ، هواپرستی عامل بیکانگی ازهمه اصول
اخلاقی است ، وبالآخره هواپرستی انسان را درخویشتن فرو می برد ، وازهمه حقایق جهان
دورمی سازد » تفسیرنمونه ج 12 – ص 423 .
هوای نفس - هوای نفس را اله وخدای خود قرارداد ( مظیع هوای نفس شدن)
أَفَرَآَیتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلاهَهُ هَویٰهُ وَأَضَلَّهُ اللهُ عَلی عِلمٍ وَخَتَمَ عَلی سَمعِهِ وَقَلبِهِ وَجَعَلَ عَلی بَصَرِهِ غِشا وَةً فَمَن یَهدِیهِ مِن بَعدِ اللهِ أَفَلا تَذَ کَّرُونَ
.
آیا می نگری آنرا که هوای نفسش را خدای خود قرارداده وخدااورا دانسته
گمراه ساخته ومهر ( قهر ) برگوش ودل اونهاده وبرچشم وی پرده ظلمت کشیده پس اورا
بعد ازخدا چه کسی هدایتش خواهد کرد آیا متذکر نمی شوید .
( سوره جاثیه – 23 )
·
نفاق درقلب .
گناهانی که باعث نفاق درقلب ودِ ل انسان می شود :
ثروت دوستی - رفاه طلبی .
ریاست دوستی - ریاست طلبی .
قٰالَ رَسُولُ اللهِ ( صلّی الله علیه وآله ) :
حُبُّ الجاهِ وَالمالِ یُنبِتُ النِّفٰاقَ فِی القَلبِ کَمٰا یُنبِتُ الماءَ البَقلَ .
رسول خدا ( ص ) فرمود :
علاقه به ریاست وثروت سبب روئیدن نفاق درقلب ودرون خواهد شد همانطوری
که آب وباران سبب روئیدن سبزیجات می شود
( مجموعه ورام - ص 264 ) .
بیماری نفاق - افزایش بیماری نفاق :
قران کریم :
فِی قُلُوبِهِم مَرَضٌ فَزٰادَ هُمُ اللهُ مَرَضًا وَلَهُم عَذٰابٌ أَلِیمٌ بما کٰانُوا یَکذِبُونَ .
دردلهای آنها یکنوع بیماری ( نفاق ) است ، خداوند بربیماری آنها می
افزاید وعذاب درد نا کی به خاطر دروغهائی که می گویند درانتظار آنها است .
« بخاطروجود نفاق دردل ،
برنفاقشان افزوده می شود »
( سوره بفره – 10 )
« الحمد لله ربّ العالمین وصلّی الله علی محمد وآله الطّاهرین »
کتاب : اثرگناه درزندگی انسان
تالیف : عمران عزتی